2018 yılından beri enflasyonla oturup, enflasyonla kalkıyoruz. Eminimki son beş yıldır en fazla söylenen sözcük belkide enflasyondur.
Çarşıda Pazar, işte, okulda ve sokakta her nerde olursa olsun karşılaştığımız birine “Enflasyon nedir? " sorusunu yöneltseniz alacağınız cevap; hayat pahalılık, fiyat artışı ve benzer tanımlarla size cevap verirler.
Enflasyon ve Büyüme İle İlgili Kavramlar o kadar çok ki bu kavramları belki de ilk defa duyacaksınız.
Enflasyon, Hiperenflasyon, Shrinkflasyon,Skimpflasyon, Resesyon, Depresyon,Deflasyon, Dezenflasyon, Stagnasyon,Stagflasyon, Slumpflasyon, Devalüasyon ve Revalüasyon gibibirbirinden farklı anlamlar taşıyan enflasyon çeşitleri bulunmaktadır.
Enflasyon, Her alandabir malın veya hizmetin fiyatının genel düzeyinin sürekli bir artış göstermesidir. Günümüzde ortalama olarak; aylık yüzde 9’un üzerinde, yıllık olarakta TÜİK’e göre yüzde Altmışın üzerinde olduğu söylense deyüzde Yüz’ ün üzerinde bir enflasyonla yaşamaya çalışıyoruz.
Hiperenflasyon, enflasyonun olağan dışı şekilde yüksek olduğu, aylık enflasyon oranının % 50’yi aştığı enflasyona denir.
(Hiperenflasyonun hangi yükseklikte ve süreli enflasyon artış ortamında görüldüğü konusunda bir uzlaşı bulunmamakla birlikte, aylık % 50’lik artış oranı genel geçer şekilde kabul edilmektedir).
Shrinkflasyon, ürünlerin gramajlarının / ebatlarının düşürülmesi ile oluşturulan zımnî enflasyona verilen addır. Ürünü küçültüp fiyatı artmamış hissettirmenin yoludur. Aynı anda hem ürünün fiyatının artması hem de miktarının azalmasını da niteler.
Günümüzde aldığımız ürünlerin birçoğunda bu durum yaşanmaktadır.
SkimpflasyonveyaSkimpflation ise fiyat seviyesi aynı kalsa da firmalar tarafından sunulan ürün ya da hizmetlerin, arz -talep, işgücü, maliyet v.b kaynaklı sorunlar gibi nedenlerle azalmasını tanımlıyor.
Resesyon,ekonomik büyümenin belirli bir süre negatif veya yavaş olduğu dönemler için kullanılan resesyon teriminin tanımı üzerinde net bir uzlaşı bulunmuyor. Bir ekonominin 2 çeyrek üst üste küçülmesi genel olarak resesyon olarak tanımlanmaktadır. Ancak son zamanlarda tanımda yapılan revizyona göre, ekonominin iki çeyrek boyunca küçülme yaşanmasa bile bir resesyondan söz etmenin mümkün olduğu söylenebilir.
Depresyon, uzun yıllar boyunca ülkede yüksek işsizlik yaşanmasına sebep olan geniş çaplı ekonomik çöküşü ifade eder. Derin iktisadî küçülmeyi niteleyen depresyon, resesyonun çok daha şiddetlisidir.
Deflasyon,genel olarak piyasada fiyatların belirli bir zaman aralığında sürekli düşüş göstermesi durumudur. Deflasyon, enflasyonun tersi durumu tanımlamaktadır. Durgunluk olarak ta adlandırılır.
Son günlerde Maliye bakanımızın en çok telaffuz ettiği bir sözcük oldu.
Dezenflasyon, Dezenflasyonda deflasyon gibi fiyat artış hızının azalması anlamına gelmektedir. Fiyat artış hızındaki yavaşlama süreci için kullanılmaktadır. Yüksek enflasyondan düşük enflasyona geçiş sırasında yaşanan düşen enflasyon sürecini ifade etmektedir.
Stagnasyon, gayri safi millî hasıla hızının ortalamadan daha düşük bir hızda büyümesini niteler. Ekonomik durgunluk olarak da bilinir.
Stagflasyon, bir ekonomide enflasyon ve işsizliğin (durgunluğun) aynı anda yaşanması durumudur. Üretimin düştüğü veya en azından artmadığı bir ortamda enflasyonun yükseldiği durumu ifade eder. Stagflasyonist ortam, stagnasyon ile enflasyonun aynı anda görüldüğü durumu içerir.
Slumpflasyon, yüksek enflasyonla birlikte ekonomide reel küçülmenin gözlemlendiği durumu tanımlar. Enflasyonist baskı güçlenirken küçülen ekonomide slumpflasyon mevcut demektir.
Stagflasyon, yüksek enflasyon ortamında; büyüyememe (sıfıra yakın büyüme) durumunu nitelerken, slumpflasyon yüksek enflasyonla birlikte ekonomik aktivitenin düştüğü durumunu ifade eder.
Devalüasyon, bir ülkenin resmi para biriminin diğer ülke para birimleri karşısında veya bir grup para değeri karşısında ya da para standartlarındaki değerinin düşürülmesidir. Devalüasyon çoğunlukla depresyon ile karıştırılır ve revalüasyonun tam olarak tersidir.
Revalüasyon,Ulusal paranın yabancı paralar karşısındaki değerinin artması anlamına gelir.
Açıklamaya çalıştığım bu enflasyon tanımlarına göre emekli, ücretli, dar gelirli ve esnaf olarak sadecebir tür enflasyon canavarı ile değil, birkaçtür enflasyon canavarı ile hergün boğuşup durdurduğumuz daha iyi anlaşılacaktır.